Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Natenokresprzypadłypodjęte–jakniektórzyprzypuszczają,zasprawąJulianny,matkiJagiełły,abyć
możewspieraneprzezpromoskiewskonastawionychkrewnych–staraniawokółmałżeństwaJagiełły
zcórkąwielkiegoksięciaDymitraDońskiego,prawdopodobnienajstarszą–Zofią.Moskwa,osłabiona
odwetowympoKulikowymPolunajazdemTataróww1382r.,byłaskłonnaszukaćtakżenatejdrodze
porozumieniazLitwą.Małżeństwowiązałosięzobietnicązestronylitewskiejprzyjęciachrztu
wobrządkubizantyńskim,aleniedawałożadnejszansywsparciazmagańJagiełłyzKrzyżakamiprzez
zbytjeszczesłabąpolitycznieMoskwę[41].
OdpoczątkuswegopanowanianaLitwieJagiełłostałwobecpotrójnejmożliwościodejścia
odpogaństwa.Rozpoczętew1382r.staraniaoporozumieniezMoskwąotwierałyperspektywęprzyjęcia
chrześcijaństwawobrządkugreckim.RozważalijąjużGiedyminiOlgierd,usiłującyuzyskać
wKonstantynopoluzgodęnaodrębnądlaLitwymetropolię.Kościółprawosławnynaterenachruskich
przyłączonychdoLitwybyłzakorzenionytamodXw.,dobrzezorganizowany,współtworzyłwysoką
kulturęwposzczególnychksięstwach.Litwini,podbiwszyterenydawnejRusiKijowskiej,przyjmowalijej
kulturę,językruskistałsięurzędowymwWielkimKsięstwieLitewskim.DymitrDoński,żądającchrztu
prawosławnegoodJagiełły,wiedział,żewejdzieondziękitemunadrogęstopniowegopodporządkowania
sięMoskwie.
MożliwebyłotakżeprzyjęciechrztuzrąkKrzyżakówlubzakonuinflanckiego.Jagiełłomusiałzdawać
sobiesprawęztego,żeprowadzonewciąguXIIIiXIVw.wyniszczającewojnyspowodowałygłęboką
nienawiśćpoobustronach.Ponadtoprzyjęciechrztuzapośrednictwemktóregośzzakonówgroziło
uzależnieniempolitycznym.Prawdopodobniedlatego,mimozawartego31października1382r.układu,
którym.in.zobowiązywałJagiełłędoprzyjęciazcałymkrajemchrztuwciąguczterechlat,oddania
zakonowidużejczęściŻmudziizawarciaznimsojuszu,wielkiksiążęwycofałsię,nieratyfikującspisanej
zKrzyżakamiumowy[42].Wobuprzypadkachwyraźnejestwahaniesięwielkiegoksięcia,
przekonanego,żeLitwamusiprzyjąćchrześcijaństwo.
Pozostawałatrzeciadroga,którązapoczątkowanojużwczasachGiedymina,akontynuowano
zaOlgierda–drogaporozumieniazPolską[43].SplotwypadkówbyłdlaJagiełłybardzokorzystny.
NatroniewKrakowiemiałazasiąśćcórkaLudwikaWęgierskiego–Jadwiga.Małżeństwozniądawało
Jagiellegodnośćkrólewską,któraumacniałajegopozycjęwkonfrontacjizczłonkamiksiążęcejrodziny,
sojuszzPolskągwarantowałLitwieprzedewszystkimwsparciewrozgrywcezKrzyżakami,atakżemógł
byćpomocnywjejzmaganiachzMoskwą.
Kiedyiktorozpocząłpertraktacjewtejsprawie?Mimobogatejliteraturynatentematniedasię
jednoznacznieodpowiedziećnapytanie,czytopanowiepolscyzaproponowalitronwrazzrękąswojej
królowej,czyteżJagiełłopierwszypodjąłoniąstarania.Sąwźródłachślady,żeJagiełłoskłaniałsię
kuPolscejużw1383r.Stronydoszłydoporozumieniaw1384r.Już18stycznia1385r.doKrakowa
przybyłooficjalneposelstwoSkirgiełły,zaufanegobrataJagiełły,abyprosićorękęJadwigidlawielkiego
księcia.Wdniu14sierpnia1385r.stronalitewskawystawiławKrewiedokument,wktórymwielki
książęJagiełłoobiecywał,żegdyzostaniekrólemPolski,przyjmiewrazzcałąLitwąchrześcijaństwo,
zapłaciumownąsumę200000florenówzazerwaniedziecięcychślubówJadwigizWilhelmem
Habsburgiem,księciemaustriackim,odzyskaziemieutraconeprzezPolskę,uwolniwszystkich
chrześcijańskichjeńcówprzebywającychnaterenieLitwyorazprzyłączyWielkieKsięstwodoPolski.
Wdokumencienaokreślenieistotyowegopołączeniaużytosłowa
applicare,
którewywoływałoinadal
powodujeżywądyskusjęwśródpolskichilitewskichhistoryków,ponieważobiestronyodmiennie
jerozumieją.OdpowiedziąnadokumentJagiełłybyłaktwydanyprzezpanówpolskichwstyczniu1386
r.wWołkowyskach,potwierdzającyukładwKrewie.JagiełłozostałzaproszonydoLublinawrazzbraćmi
itam2lutegotegosamegorokuoficjalniewybranynakrólaPolski.PoprzybyciudoKrakowa,wdniu
14lutegoprzyjąłchrzestzrąkarcybiskupagnieźnieńskiegoBodzantyorazbiskupakrakowskiegoJana
RadlicyiotrzymałimięWładysław,poślubiłJadwigę,a18lutegozostałkoronowanynakróla
Polski[44].RozpoczęłasięepokadynastiiJagiellonów.
***
Wartorazjeszczepodkreślić,żeJagiełło,protoplastaipierwszyprzedstawicieldynastiinapolskim
tronie,byłGiedyminowiczem,wyszedłzrodu,którywXIViXVw.stworzyłwielkiepaństwolitewsko-
słowiańskiełączącetrzyświaty–kulturypogańskiej,bizantyńskiejiłacińskiej.Przedstawicieletrzech
pierwszychgeneracjilitewskiejdynastiiwyznawalireligiępogańską,prawosławnąikatolicką.
Wpierwszymidrugimpokoleniuródbyłbardzoliczny,alestopniowoliczbajegoprzedstawicieli
zmniejszałasię.WieluznichginęłowwalkachzKrzyżakami,aprawdziwąkatastrofądlapotomków
GiedyminabyłaklęskawojskWitoldaw1399r.nadWorskłą.WczasietejbitwyzTataramizginęło
dziesięciuksiążątztrzechpokoleńrodu.Wystarczyspojrzećnatablicęgenealogiczną,żebydostrzecjak
bardzozmniejszyłasięichliczbawczwartymipiątympokoleniu[45].
Zok.130biogramówGiedyminowiczów,napisanychprzezJ.Tęgowskiego[46],wiadomo,
żepogaństwo–mającejeszczeswoichprzedstawicieliwdrugimpokoleniu–zanikłozupełnienarzecz
prawosławia,któreprzyjęłook.83potomkówGiedyminapomieczu.Katolicyzm,wyznawanyprzez
mniejsząliczbę,book.43osobyzpierwszychpokoleń,częściejprzyjmowałykobiety,wydawane
zazachodnichdynastów.WchodziłyoneodczasówGiedyminadoroduPiastówrządzącychwPolsce,
