Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
Transgresjekluczowepojęciaikoncepcje
Rezygnacjazbehawiorystycznegoaksjomatu,zgodniezktórymczłowiek
jeststerowanyprzezśrodowisko,anajważniejszeprocesyzachodząwprzestrze-
niprostych,jednokierunkowychreakcji-stanowiprzełomwspostrzeganiumoż-
liwościczłowiekaijegorozwoju.
Wujęciupsychologiitradycyjnejwyposażeniegenetyczneorazuczeniesię
społecznewpływająnajakośćżyciapoprzezdeterminowanierodzajudoświad-
czeńlubśrodowisk,którychczłowiekposzukuje,wodpowiedzinazapotrzebowa-
niewynikającenp.ztypówosobowościczytemperamentu.Aprzecieżpomimo
tego,żeczłowiekprzychodzinaświatwczęściwyposażonygenetycznie,ana-
stępnieukształtowanywokreślonymkontekścierodzinnym,społecznym,histo-
rycznymikulturowym,niewolnoodmawiaćmuwolnejwoliiaktywnychwysił-
ków,którepodejmuje,abywychodzićpozato,kimjesticoposiada.Mechanizmy
osobowościowekształtowanerównieżzudziałemdoświadczeńżyciowych.Je-
żeliczłowiekposiadaświadomośćtego,jakieśrodowiskomananiegozływpływ,
możegounikać,zmieniaćlubaktywniezmieniaćsiebiewnim.Tojestpozytywny
wymiarwskazującynajegosamodzielnośćiświadomyudziałwkierowaniuwła-
snymżyciem.Wartoprzytoczyćwtymmiejscuzdaniewybitnegowęgierskiego
prozaikaieseistySandoraMarai(1900-1989),wedługktórego:
Światdziejesiętakżewemnie,nietylkowczasieiprzestrzeni.Jateżjestemprze-
strzenią(Marai,2016:26).
Istniejewięcobszernaprzestrzeńdodyspozycji,wramachktórejczłowiek
możewykraczaćpozaistniejącystanrzeczy,pozadotychczasowegraniceosią-
gnięćidoświadczeń.Samoświadomośćczłowiekaokreślawolnąwolę,awjejob-
rębiewolnośćżyciowychwyborów.Człowieknietylkopragniewięcegzystować,
aletakżerozwijaćsiępoprzezbudowaniewłasnejautonomiiorazwzbogacanie
kulturyicywilizacji,wktórejżyje.Wtymujęciucharakteryzujesięwewnątrz-
sterownością,jestautonomicznympodmiotem,bytemsprawczym,aktoremna
scenieżycia,aletakżejegoaktywnymtwórcąiwspółreżyserem.
Wymienionepowyżejzałożeniastanowiąpodstawowysenstransgresyjno-
ścinaturyludzkiej,będącejgłównymtematemniniejszegorozdziału.Wdalszej