Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ODAUTORA
Jeślidowas,zdaleka,odwolnychnarodów,
AżnaPółnoczalecątepieśniżałosne
Iodezwąsięzgórynadkrainąlodów,-
NiechWamzwiastująwolność,jakżurawiewiosnę.
A.Mickiewicz,Dziadycz.III,Ustęp,DoPrzyjaciółMoskali
1
P
rzyredagowaniutejksiążkimoimbezcennymprzewodnikiem,busolą,nieomylnym
ciceronebyłAdamMickiewicz.Zpolskiegoarcydramatuzaczerpnąłempomysłtytułu
rozprawy;unaszegonarodowegowieszczaznalazłemteżsyntetyczne,niekiedywręcz
magiczneformuły,któreposłużyłymizamottadokolejnychczęścitekstu.Te
mickiewiczowskieczytaniazUstępudoDziadówczęściIIIpozostawiambezkomen-
tarza,chociażpragnąłbym,abyczytelnikrozpoznałwnichkluczinterpretacyjny,
swojskikodstanowiącywykładnięposzczególnychczęści-drogowskaz,któryni-
czymlatarniawskazujedrogę,jakąnależyobrać.ZresztąsamtytułDrogadoRosji
chciałbympotraktowaćdynamicznieiwykorzystaćjegowieloznaczność:niechto
będzienajpierwodniesieniedotrasyprzejazdu,itinerariumpodróżnika-eksploratora,
któryprzemierzabezkresneobszaryimperiumcarów;drogądoRosjimożeteżbyć
wewnętrzne,intelektualnepoznawanie,uczeniesiętejkrainy;jeszczeinnaperspekty-
wadrogi-nazwałbymjąconradowską-tokonfrontacjarealiówrosyjskichzwy-
obrażeniamiprzybyszówzZachodu:byłabytozatemRosjaDwoczachZachodu”,
oscylującamiędzyakceptacjąaodrzuceniem.Dlapiszącegotesłowakażdazpropo-
nowanychwykładnijestdobra,gdyżpozwalauniknąćsytuacji,którąCzesławMiłosz
nazywaDkompleksemniewysłuchanejKasandry”,aMichelCadotDekranempol-
skim”.BadaczznadWisłymożesobietedyobserwowaćzbokuibezzbytniegoryzyka
relacjonowaćniezwykleżywy,dynamiczny,częstoszaleńczyruchorazzgiełk,jaki
panujeistopniowonarasta(wdobieOświeceniaiRomantyzmu)nadrodzedo
Rosji.Przedmiotemtejksiążkisąwspólne,twórczopoznawczewojaże,aleteżkolizje
istłuczkinatymwyboistymtrakcieciągnącymsięnieskończeniepobezkresnych
przestrzeniachimperiumcarów.
Pracępodzieliłemnaczteryczęściodpowiadająceokresompanowaniaposzcze-
gólnychwładców:KatarzynyII(1761-1796),PawłaI(1796-1801),AleksandraI
1
TuidalejcytatyzawydaniemA.Mickiewicz,Dzieła,t.III,Warszawa1949(oprac.
StanisławPigoń).
