Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.G.Zieliński:Opinieo„charakterzenarodowym”wXVI-XVIIIwieku…
narodówjestprocesemtakważnym,jakinaderzłożonym,wymagającym
wszechstronnychzabiegówbadawczychodwspółczesnychhistoryków.
Teoriacechnarodowychczyteżcharakterunarodowego,maswoichzwo-
lennikówjakiprzeciwników,zostałaobudowanawielomadefinicjami2.Mówi
sięocechachwrodzonychinabytych.WXVI-XVIIIw.nieroztrząsanotego
problemu,najwyżejzauważano,żeposzczególnestanyspołecznepowinnosię
charakteryzowaćosobno.Próbyodniesieńdocechogólnychzbiorowościpoja-
wiałysięwtymczasiejużnaderczęsto,copozwalaskupićuwagęnauwarun-
kowaniach,wwynikuktórychtakierefleksjebyłyformułowane,awkońco-
wymefekciepoddaćanaliziestopieńodzwierciedlaniawnichprawidłowości
zachowańspołecznych.Oileprezentowaneopinienatematcechposzczegól-
nychnacji,stanów,grupspołecznychmogłybyćwtamtymczasierecypowane
bezwiększejrefleksji,otylehistorykpodejmującysiębadańnadmechani-
zmamikształtowaniasięwizerunkucechwspólnychnarodówwXVI-XVIIIw.
musiuwzględniaćwpływczynnikówdługofalowychtakich,jakwydarzenia
polityczne,gospodarczeikulturowe,procesyhistoryczneicywilizacyjne,uwa-
runkowaniaprzyrodniczo-geograficzne,czynnikiklimatyczne,aletakżeczyn-
nikówindywidualnych:uwarunkowańcharakterologicznych,horyzontów
intelektualnych,systemuwartości,samopoczucia,stanuzdrowia,osobistych
uprzedzeńautorówtychopinii.Zpewnościąniemożeprzyjmowaćpojedyn-
czychopiniibezpogłębionejrefleksjinaduwarunkowaniami,podwpływem
którychbyłyoneformułowane.
CorazbardziejzauważalnawXVI-XVIIIw.tendencjadocharakteryzo-
waniaposzczególnychnacjiwiązałasięztworzeniempaństwnarodowych,cen-
tralizacjąwładzy,intensyfikacjąkonfliktówzbrojnychogarniającychnadługie
latacałepaństwa,pogłębiającąsięświadomościąnarodową,czemusprzyjało
upowszechnianiejęzykównarodowych,wynalezieniemdrukuiprzyspiesze-
niemprzepływuinformacji.Istotneznaczeniewpopularyzowaniuwiedzy
oobcychkrajachzaczęłaodgrywaćupowszechniającasięprasa,literatura
piękna,pamiętniki,korespondencja.
Szczególneznaczeniedlakreowaniapoglądównatematcharakteru
narodowegomiaływczasachnowożytnychcorazpowszechniejszepodróże
poznawcze.Oczywiście,nadalodbywanopielgrzymkidomiejscświętych,ale
teżpopularnymistałysiępodróżeszkolnemłodzieży,wyjazdydouzdrowisk,
awreszciewyjazdykrajoznawcze.Trwałymichowocemstawałysiępisemne
relacje.Szczególnymtypempodróżników,ambasadorówwłasnychojczyzn,
niezawszedającychpozytywneświadectwo,bylimłodzieńcyiichpreceptorzy
odbywającychperegrynacjęedukacyjną,czytodorenomowanychuniwersy-
tetów,czyteżwojażmającytylkodopełnićogładęmłodegoczłowieka.Wreszcie,
2
E.Lewandowski,CharakternarodowyPolakówiinnych,Londyn-Warszawa1995,s.10-15.
23
