Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Preludium
39
stawałysiępowszechnierespektowanymiiobowiązującymiwśródosóbzaj-
mującychsięprofesjonalniehistoriografią6.
DonajważniejszychaksjomatówprzyjętychprzezadeptówKliowoma-
wianychczasachbyłpoglądonaukowymstatusiehistorii.Takanobilitacja
historiiwepoceświatłairozumupociągałazasobąważkienastępstwa.Skoro
zaliczonazostaładogronanauk(albomiaławkrótcedoniegodołączyć),
awięcdyscyplindostarczającejwiedzypewnej,musiałaspełniaćprzynaj-
mniejniektórewymaganiaobowiązującenagruncienaukprzyrodniczych
imatematycznych(np.dążeniedościsłościiprecyzji),wtymtakżeitoza-
sadnicze:wypowiadanenajejgrunciesądy/twierdzeniamusiałypodlegać
procedurzesprawdzania.Przedoświeceniowymihistorykamistanęłowięc
zadaniekrytycznegospojrzenianadotychczasowydorobekswejdziedziny
.
Jegokonsekwencjąbyłomiędzyinnymiwyrzuceniepozanawiaszaintereso-
waniabadańhistorycznychsferysacrum,porzucenieprowidencjalizmujako
podstawowejDteorii”tłumaczącejsensdziejówiichmechanizm,rozstaniesię
zczynnikamiwyjaśniającymiodwołującymisiędozjawisknadprzyrodzonych
icudownychczyteżusunięciewydarzeń,dlaktórychbrakowałoewidencji
źródłowej.Wpisanychwmyślnowychdyrektywpracachhistorycznychpomi-
janowięczadomowionejużdobrzewhistoriograficznychprzekazachrelacje
obaśniowychpoczątkachnarodówipaństw,legendarnychprotoplastachoraz
przodkachczymitycznychwydarzeniach.Tenowestandardydziejopisarskie,
jak:zasadaodłączenianarracjimitologicznejodhistorycznej,zasadarygo-
rystycznegooddzielaniazdańniemającychdenotacjiwrzeczywistymświecie
odzdańpretendującychdomówieniaorzeczywistości,zasadaoddzielenia
narracjitypusacraodprofanaczywkońcuzasadadokumentowaniatwier-
dzeńoprzeszłości,wmiaręupływuczasuakceptowaneprzezcorazwiększe
gronohistoryków,wyznaczałyówczesnegranicenaukowegohistorycznego
badania.
Nowepoglądynatematcharakterudziejopisarstwairegułjegouprawiania
docierałytakżedoPolski,powoliituzdobywającsobiezwolenników
.Pookre-
siekoegzystencjiDstarego”iDnowego”nurtutenostatniodlatsześćdziesiątych
6
Gronotowomawianejepoceznaczniesiępowiększyło.Zasililijetakżeznacznie
reprezentanciwarstwspołecznychdotądwtejprofesjinieobecni—przedewszystkimmiesz-
czanie.Zwracanatouwagęm.in.A.F.Grabski:Zaryshistoriihistoriografiił,s.61—62.
WepoceOświecenianastąpiłytakżeważkiezmianyinstytucjonalnewhistoriografii—po-
wstająm.in.:naukowetowarzystwaiplacówkiwspierającebadanianaddziejami,facho-
weperiodykiumożliwiająceszybkierozpowszechnianietychżewynikówatakżekatedry
iprofesurynauniwersytetach.Zob.np.J.Serczyk:25wiekówhistorii.Historycyiichdzieła.
Toruń1994,s.191—195.Por.wszerszejperspektywie:A.F.Grabski:Dziejehistoriografii.
Poznań2003,s.291—321;D.R.Kelley:Obliczahistorii.BadanieprzeszłościodHerodota
doHerdera.Warszawa2010,s.274—343;J.W
.Thompson:AHistoryofHistoricalWriting.
T
.2.NewYork1954,s.58—131;J.Topolski:OdAchillesadoBéatricedePlanissoles.Zarys
historiihistoriografii.Warszawa1998,s.69—76.
