Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
RozdziałI:Założeniateoretyczneł
zseriąodmiennychujęć,Dpropozycji”postrzeganiadanychosób.Wwypadku
zaistnieniategodrugiegowariantubędęstarałasięukazaćDlosy”poszcze-
gólnychDofertinterpretacyjnych”orazodpowiedziećnapytanieoto,jakie
okolicznościprzesądziłyopowstaniukonkurencyjnychwersji.Wrefleksjinad
historiograficznymprocesemkreowaniabohaterówinteresowaćmniebędzie
teżzagadnieniestosowanychnarzędzi,środkówretorycznychiinnychzabiegów
perswazyjnychużytychzarównodonakreśleniaobrazupostaci,jakimających
naceluugruntowaniewczytelnikuwrażeniajegoDprawdziwości”67.
Nawyszczególnionychprzezemniepolachrozważańnadśląskimijednost-
kamibędęsięposiłkowaćrefleksjąnadkonstruowaniempostaciliterackiej
wypracowanąnagruncieliteraturoznawstwa68.Interesowaćmniebędątakie
aspektybudowypostaciliterackiej,jakieodnosząsięzwłaszczadojejDzawar-
tości”istruktury
.Spróbujęwięcdokonaćanalizyprocesukreowaniapostaci
ośląskiejproweniencjipodkątemnaprzykład:
—doboru,zawartościiproporcjiaspektów,wktórychpostaćsięprzedstawia
(wygląd,czynnościistanyzewnętrzne,wypowiedzi,treścipsychiczne);
—doboru,zawartościihierarchizacjiposzczególnychkategoriicechfizycz-
nych;
—doboru,zawartościihierarchizacjiposzczególnychkategoriicechosobowo-
ściowych(cechytemperamentne,sensualne,wolicjonalne,intelektualne,
postawyinterpersonalne,potrzeby
,motywacjeiuznawanewartości);
—wprzypadkuwystąpieniawyraźnejhierarchizacjikategoriicechosobowo-
ściowychwybórdominantyosobowościowej;
—relacjimiędzycechamifizycznymiaosobowościowymi69.
Rozpatrywanełączniezagadnieniawymienionychpólproblemowych
umożliwiająsformułowanieodpowiedzinakolejneważnepytanie:Czywdo-
bieporozbiorowejdoszłodowykształceniasięjakiegośzestawustandardowych
67Wgręwchodząoczywiścieklasyczneśrodkiretoryczne,zktórymizaznajamianosię
wszkołachiopisywanowówczesnychpodręcznikachretoryki.Zob.np.P.Chrzanowski:
Wybórróżnychgatunkówmowył;S.Potocki:Owymowieistylu.Warszawa1815.
68PodajęzaMarkiewiczemprzyjętenagruncieliteraturoznawstwarozumieniepostaci
literackiej,relewantne,jakzakładam,teżidlajednostkowychbohaterówsyntetycznych
narracjidziejopisarskich:D[ł]indywidualnyantropomimetycznyukładcechjakościowych
irelacyjnych,nazwanychbezpośredniolubwskazanychpośrednio—implikowanychbądź
sugerowanychprzezinnecechy
,czynnościistanyzewnętrzne,treścipsychiczne,stosunki
zinnymiprzedmiotamiprzedstawionymi.Układtenjesttylkoczęściowodanyprzywpro-
wadzaniupostaci;wmiaręnarastaniatekstustopniowosięwytwarza,wzbogaca,utrwala
iuwyraźnia(przezpowtórzeniamanifestacjiokreślonejcechy),czasemmodyfikuje(przy
czymdaneuprzedniemogąulecreinterpretacjilubnawetzasadniczejzmianie)”.H.Mar-
kiewicz:Wymiarydziełał,s.166—167.
69
SątotylkoniektórezkwestiiwyszczególnionychprzezMarkiewiczawrefleksji
nadzawartościąistrukturąpostaciliterackiej.Zob.H.Markiewicz:Wymiarydziełał,
s.171—173.
