Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Zproblemempodziałumamydoczynieniawtedy,gdypewienzasóbdóbrlubróż-
nychobciążeń(kosztów)jestwewspólnejdyspozycjidanejgrupyjednostekimusi
byćrozdzielonymiędzyposzczególneosoby.Negatywnądlaobywatelastronątego
problemusąnajczęściejobciążeniapodatkowe.Dobramogąmiećwieleróżnych
form:mogąbyćjednorodneipodzielnejakpieniądze,niejednorodne,alepodzielne
jakziemia,mogąbyćjednorodneiniepodzielnejakmiejscawparlamencie,wreszcie
–niejednorodneiniepodzielnejakmiejscapracynauczelniach.Dystrybucjadóbr
lubciężarówpodlegaróżnegorodzajudecyzjom.Pierwszaznichpoleganausta-
leniucałkowitejilościdobra.Przykłademmożebyćkwota,którąpaństwoplanuje
uzyskaćwformiepodatków,czyliczbamandatówwparlamencie.Decyzjadrugiego
rodzaju,podejmowanaprzezinstytucjepaństwowe,poleganaustaleniuregułypo-
działudanegodobra,przykładowo:jakprzydzielaćmandatyposzczególnympartiom
czywjakiejwysokościustalićprogipodatkowe.Wreszciedecyzjatrzeciegorodzaju
podejmowanajestprzezjednostkiwreakcjinaustalonereguły,np.czynieopłaca
sięmniejzarabiać(albomniejdeklarowaćwzeznaniachpodatkowych),aprzezto
płacićmniejszepodatki.Dopierotetrzyrodzajedecyzjiprowadządorealnejdys-
trybucjidóbr.Wpracyzajętosiętylkodrugimrodzajem,awięcustalaniemzasad
podziału.Spotykanewpraktyceregułyalokacjisprowadzająsięnaogółdojednej
ztrzechkoncepcjisprawiedliwości.Równouprawnienie,gdziekażdyuczestnikpo-
działumabyćtraktowanywtakisamsposób.Priorytet,którynakazujeprzyznanie
dobraosobie,którejzpewnychwzględównależydaćpierwszeństwo.Wreszciepro-
pagowanajużprzezArystotelesaproporcjonalność,któraoznacza,żeróżnicujesię
uczestników,adobromabyćrozdzieloneproporcjonalniedotychróżnictak,jakw
przypadkumandatówprzydzielonychnapodstawieuzyskanychwcześniejgłosów.
Wartowspomniećwtymmiejscuodzialeekonomiinormatywnej,zwanymeko-
nomiądobrobytu.ZajednegozjejpionierówuważanyjestArthurCecilPigou,który
wroku1912opublikowałrozprawęWealthandWelfare[Pigou1912].Powojnie
uzupełniłjąonowekoncepcjeiwydałw1920rokujakoEconomicsofWelfare[Pi-
gou1952].Jądremwspółczesnejekonomiidobrobytujestefektywnośćalokacyjna,
którąVilfredoParetowprowadziłwroku1906.Oznaczatosytuację,gdyniejest
możliwezwiększeniedobrobytujednejosobybezjednoczesnegopogorszeniapoło-
żeniainnychosób[Samuelson,Nordhaus1999].
Wramachekonomiidobrobytupowstałowieleteoriisprawiedliwościopartych
narówności.JohnRawlsdomagasięrównościpodziałudóbrpierwotnych[Rawls
1971].RobertNozickproponujerównośćprawlibertariańskich[Nozick1999].Tho-
masNagelskupiasięna„równościekonomicznej”[Nagel1997].ZkoleiJamesBu-
