Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Notiondefigementetd’expressionfigée...
25
Engénéral,lesnomscomposéscomplètementsoudésouliésparuntrait
d’unionneposentpasdedifficultés.Toutaucontrairelesnomscomposéspar
figementneseprêtentpasfacilementàladélimitation,attenduqu’ilsvéhicu-
lentlacontradictionunitépluralité:unitédedénominationetpluralitédesi-
gnification.Danssesanalysesconsacréesàcetypedeproblèmes,A.Se-
chehaye
(1921)constatequeleprocédédecompositionsefait
intentionnellementpourenrichirlelexiquetandisqueleprocessusdefigement
doitsonexistenceautempsetaufonctionnementnormaldelalangue.
Encequiconcerneleproverbe,cephénomèneestétudiéenprincipepar
laparémiologie,maisauniveaudelaphraséologieilpeutêtreconsidéré
commeunexempleparticulierdesséquencesfigées.Leproverbeestuneréu-
niondemotsfigée,quiestleplussouventautonomeetphrastique.D’habitude,
ilcontientunsavoirmoraletpossèdeunefonctiondidactique.Lanotionde
proverbeelle-mêmeposeaujourd’huiencorecertainesdifficultésterminolo-
giquesdontparlelargementP.Zakrzewski(2002a)danssonarticle.
CommeleditM.Lipińska(2004:6–11),pourpouvoirpréciserlasi-
gnificationdutermeproverbeilfautdistinguercelui-cidesautresformesau-
tonymesoudesmotsdontlasignificationrecouvrepartiellementlesensdece
lexème.Lanotiondeproverbearevêtudessignificationsdifférentes:soiton
l’identifiaitàunphraséologisme(p.ex.J.S.Bystroń(1933),J.-P.Vinay,
J.Darbelnet(1958:52,256)citentcommeexemplesdeproverbes:
commeunchiendansunjeudequille,seressemblercommedeuxgouttes
d’eau),soitavecunephrase.
L’adagepourcertainsestunsynonymedeproverbe,pourd’autresune
espècedeproverbe,constituantunenormemorale.L’adagediffèreduproverbe
parunestructurenonanalogique.P.ex.Noblesseobligeestunadagefrançais.
L’aphorismeestuntermequipossèdeunesignificationdifférentedansla
parémiologiefrançaiseetpolonaise.Pourlesparémiologuesfrançais,c’estun
énoncéphrastiquequin’estpasunedénominationetdontonconnaîtl’auteur.
Danslatraditionpolonaise,onaaffaireàunephrasesentencieuseàmotivation
simple,directe,nonimagée,danslaquellelesprocédésmnémotechniquestels
quelerythmeoularimeontlestatutdetraitdéfinitoire.
L’apophtegme(dugrecsentence)estlaparolenotabled’unpersonnage
illustre(M.Maloux,1960:VI),p.ex.Veni,vidi,vicideJulesCésar.
Ledictonpossèdecertainstraitsquilerapprocheduproverbe,àsavoir:
unefréquenteabscenced’actualisateurs,uneconstructionstylistiquebinaire,
desprocédésmnémoniques,uneappartenanceauxdénominations,c’est-à-dire
lavaliditépourchaquelocuteur,lefaitdefairepartiedudiscourscourant.Le
dictondiffèreduproverbeparlasignificationquineconcernepasdirectement
lacaractéristiquedel’hommeetparl’absencedefonctionnormative.
L’expressionoulocutionproverbiale(M.Maloux,
1960:VII;
J.Pineaux,1958:6),c’estungroupeverbalquineconstituepasune