Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1•PRZEŁAMYWANIEOGRANICZEŃZIEMI
21
przekroczyły10tysięcyrazytękwotę,natomiastrachunekdlapodatnikówzawysłanie
wkosmosastronautówwynosinawetdziesięciokrotniewięcej.Jestto200milionówdo-
larówzapasażera.
Dlaczegocenajesttakwysoka?Jednymzoczywistychpowodów,dlaktórychstart
kosmicznykosztujeowielewięcejniżpodróżsamolotem,jestfakt,żesamolotynadają
siędowielokrotnegoużytku,podczasgdykosmicznesystemystartowesąjednorazowe.
Boeing747pomieści400osóbikosztuje400milionówdolarów.Gdybysamolotmiałbyć
wycofanypokażdymlocie,cenawobiestronymusiałabywynosićconajmniej2miliony
dolarówzakażdylot.OczywiściejednorazowyBoeing747mógłbyzostaćwyproduko-
wanytaniejniżtenwielokrotnegoużytku,alemimotocenynadalbyłybyzaporowe.
Jeślilotykosmicznemająbyćtańsze,pojazdymusząsięnadawaćdowielokrotnego
użytku.Dlaczegodotejporysiętonieudało?Zdwóchpowodów:technicznychiinsty-
tucjonalnych.Późniejzajmęsięzagadnieniamitechnicznymi.Wtymmiejscuchcętylko
podkreślić,żemimoistotnychproblemówinżynieryjnychskonstruowaniestatkówko-
smicznychwielokrotnegoużytkujestmożliwe.Lataliśmynaorbitęodjakichś60latza
setkimiliardówdolarów.Jużdawnopowinniśmyrozwiązaćkwestiępojazdówwielokrot-
negoużytku.
Tam,gdziejestwoladziałania,znajdziesięisposób.Tamgdzieniemawolidzia-
łania,nieznajdziesiężadnegosposobu.Toniefizykaczytrudnościinżynieryjneogra-
niczająlotykosmiczne.CytującSzekspira:
Tonaszatylko,niegwiazdnaszychwina
(przeł.L.Ulrich).Tomystworzyliśmysystemrozwiązańinstytucjonalnych,któredo-
tychczasblokowałyśmiałeprzedsięwzięcia.
Głównąinstytucjonalnąprzeszkodąeksploracjikosmosujestsystemzwiększonych
kosztów,któryzaaprobowałrządwnierozsądnymprzekonaniu,żeproducencisprzętu
będą,zgodniezobowiązującymiuregulowaniami,stosowalinapodstawieudokumentowa-
nychkosztówmetodęrozsądnejmarży(Ukosztplus”)napoziomie8-10%.Jednakwprakty-
cesystemtenskłaniawykonawcówdozwiększaniakosztów,gdyżwymagaonzastępów
personeluadministracyjnegododokumentowaniarachunków,coraczejmotywujedo
zwiększaniakosztówogólnych,odktórychjestnaliczanyzysk.Różnisiętowsposóbzna-
czącyodpostępowaniasektoraprywatnego,gdzieklienciniesązainteresowanikosztami
produkcji,alefaktycznącenąproduktuijegojakością.
Nawolnymrynkuproducencizwiększajązyskipoprzezobniżaniekosztówpro-
dukcji.WsytuacjistosowaniametodyUkosztówplus”producencizwiększajązyskipo-
przezwzrostkosztów.Żadenrolnikaniproducentnigdyniemógłbyzatrudnić
czteroosobowegopersoneludoadministrowaniawąskimskrawkiemuprawy.Najwięk-
szefirmyaerokosmicznefunkcjonująwłaśniewtensposób,dlategowtakichprzedsię-
biorstwachkosztyogólneprzekraczają300%.Rzeczywiście,wfirmieMartinMarietta
(późniejLockheedMartin),wktórejbyłemzatrudnionyodpóźnychlat80.dopołowy
lat90.XXwieku(iktórawrazzBoeingiembyłajednązdwóchodnoszącychnajwięk-
szesukcesyzośmiunajwiększychfirmaerokosmicznychtamtejepoki),wpewnym
