Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NatomiastwiększośćpaństwEŚWwprowadziłapełnądemokrację
jużnaprzełomielat80.i90.Ponadtoistniejąróżnicetakżew
obszarzereformgospodarczych.NiektórekrajeEŚWpróbowały
wprowadzaćreformysystemuwramachgospodarkicentralnie
planowanej–np.PolskaiWęgrywlatach80.,Jugosławiajużw
latach60.,podczasgdyinneniepodejmowałytegotypuprób.W
Chinachnatomiastreformyrynkowetrwająodkońcalat70.
Debatanatematczylepszymrozwiązaniemsąradykalnezmiany,
czystopniowereformydotyczytakżesferypolitycznej.Dylemat
gradualizmczyradykalizmprzeniósłsięwpewnymwymiarzetakże
nagruntgeograficzny.Możnabysiębowiempokusićostworzenie
dwóchróżnychmodeliposocjalistycznejtransformacji:azjatyckiego
ieuroazjatyckiego.Modeleuroazjatyckiokreślanyjestprzez
Wincklera(1999:231)mianemeuropejsko-sowieckiegobigbangu,
równoległychreformgospodarczychipolitycznych,modelazjatycki
natomiasttostopniowereformyjedyniewzakresiegospodarki.
Trudnosięniezgodzić,żepaństwaEŚWzajęłysięreformowaniem
zarównoswoichgospodarek,jakiustrojówpolitycznych,podczas
gdypaństwaazjatyckieskupiłysięnagospodarce.Wrzeczysamej
tenpodziałodpowiadazatemróżnicomwynikającymzpołożenia
geograficznegokonkretnychkrajów.Niesposóbjednaknie
zauważyć,żereformypolitycznewregionieeuroazjatyckimnie
byłytożsame.Niewątpliwieustrójdemokratycznyistniejei
funkcjonujewpaństwach–członkachUniiEuropejskiej(Estonii,
Łotwie,Litwie,Polsce,Czechach,Słowacji,WęgrzechiSłowenii);
wkrajachkandydackich(Rumunii,Bułgarii,Chorwacji),na
Bałkanach(Serbii,Czarnogórze,Macedonii,atakżewAlbanii).O
ile„pomarańczowarewolucja”przyniosłanadziejęnaumocnienie
demokracjinaUkrainie,otylezastrzeżeniamożnamiećdo
Mołdawii,atakżedoBiałorusi,gdziepanujeustrójautorytarny.
GdziewtympodzialepowinnyznaleźćsiękrajekaukaskieiAzji
Środkowej?NaKaukaziedemokratyzacjażyciamamiejscew
Gruzji(wybórwstyczniu2004rokunastanowiskoprezydenta
Michaiła
Saakaszwili),
choć
władze
nie
kontrolują
całego
terytoriumkraju.WsąsiednimAzerbejdżanierysujenamsięwładza
sprawowanaprzezkonkretnąrodzinę/klan.Byłymrepublikom
radzieckim
w
Azji
Środkowej
daleko
do
standardów
demokratycznych–wTurkmenistaniepanujedyktatura,prezydent
