Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Alchemiapewnegouczucia.ŚwiętyTomaszoradości
Akwinatapodzieliłnawegetatywne,zmysłoweiintelektualne.
Intelektualnymiwładzamipoznawczymisąintelektmożnoś-
ciowyorazczynny,intelektualnąwładząpożądawcząjestwola.
Zmysłowymiwładzamipoznawczymisązmysłyzewnętrzneoraz
wewnętrzne,zaśzmysłowymiwładzamipożądawczymi–uczu-
cia.Tomaszteostatniepodzieliłnauczuciadążącedoprzyjem-
nościoraznauczuciadążącedowalki
6
.WsystemieAkwinaty
podstawoweznaczeniemajątepierwsze,natomiastdrugiepeł-
niąrolęsłużebną–mająmotywowaćdozdobyciadobraprzy-
jemnego,którejesttrudnedoosiągnięcia
7
.
Wśróduczućpędudoprzyjemnościnależywskazaćnapierw-
szymmiejscuuczuciemiłości(amor,niecaritas!)orazpożądli-
wości.Odpowiadająim–nazasadzieprzeciwieństwa–uczucia
nienawiściorazwstrętu,któreodpychająodczegoś,cojestroz-
poznawanejakozmysłowezło.Uwieńczeniemprocesudążenia
dodobraprzyjemnegojestdelectatio,czyliradość-przyjemność,
zaśwrazienieosiągnięciadobrapojawiasięsmutek.Uczuciami
motywującymidoosiągnięciadobraprzyjemnego,aletrudnego
dozdobycia,sąnadziejaiodwaga,jednakwobecmnożącychsię
przeszkódmogąpojawićsięlękirozpacz.Ostatecznymczynni-
kiemmotywującym,któryniemaswojegoprzeciwieństwa(wyją-
tekwsystemie)jestgniew
8
.Możnastwierdzić,żekluczemdo
zrozumieniaTomaszowejkoncepcjiuczućjestzasadniczarola
uczuciaamor,którepełnirolępodstawowegoczynnikamoty-
wacyjnego,orazdelectatiojakozwieńczeniaprocesudochodze-
niadodobraprzyjemnego.Najlepiejtowyrażająprzytoczone
przezAkwinatęsłowaśw.Augustyna,głoszące,że(...)miłość
jestprzyczynąwszystkichuczuć.Pragnącbowiemposiąśćuko-
6Por.M.Mróz,Człowiekwdynamizmiecnoty.Aktualnośćaretologii
św.TomaszazAkwinuwświetlepytaniaopodstawymoralnościchrześ-
cijańskiej,Toruń2001,s.345–346.
7Uczucia,s.39–40;J.BardaniF.Bednarskiproponująnastępującątermi-
nologię:uczuciadążącedoprzyjemnościokreślająjako„popędzasadniczy”,
zaśuczuciadążącedowalkijako„popędzdobywczy”–zob.ibidem,s.7–9.
8Zob.M.Mróz,Człowiekwdynamizmiecnoty…,s.346;J.Bardan,F.Bed-
narski,Przedmowa.Wsprawieterminologii…,s.9–12.
~49~
