Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Racjaistnieniasektorapublicznego:dobrapubliczneispołeczne
25
realizujeczęśćswoichwydatkówwanalizowanychdalejformułachpodziałudochodu
narodowegosątowydatkirządoweG.Tojednak,copaństwoprzekazujespołeczeń-
stwu,stanowinietylkowracającedoniego(jegoczęści)środkipieniężne:totakżeprze-
kazywanespołeczeństwuwartościniematerialnewdobrachiusługachdostarczanych
przezpaństwoorazwformiezaspokajanialicznychpotrzebzbiorowych.
Zakresfinansowania,azatemiwielkośćsektorapublicznegosąkonsekwencjąprzy-
jętegomodelupaństwaiwynikającychzniegozobowiązańpaństwawobecspołeczeń-
stwa.
W
artowzwiązkuztymprzypomnieć,czymsąpotrzebyzbiorowe,usługipubliczne
idobraspołeczne,czyliteelementy,którekonstytuująmiejsceizakressektorapublicz-
negowgospodarce.
Działalnośćgospodarczaczłowiekawobrębiesystemugospodarczegoozaryso-
wanejpowyżejstrukturzemanaceluzaspokajaniepotrzeb;jesttopierwotnamo-
tywacjapodejmowaniadziałalnościgospodarczejiorganizowaniasystemugospo-
darczegowkształciewyznaczonymprzezdanyetaphistorycznegorozwoju.Po-
trzebastanowizatemjednozpodstawowychpojęćekonomii,żebyjednakwłaściwie
zrozumiećtękategorię,trzebakorzystaćteżzinnychnauk:psychologii,socjologii,fi-
lozofii1.
Potrzebyludzkiesątakzróżnicowane,jakzróżnicowanesąludzkieindywidualności,
środowiska,wktórychposzczególniludziesięwychowująifunkcjonują,kulturowepod-
stawydecydująceoichintelektualnymrozwoju,systemywartości,narodowości,religie
itp.Najbardziejogólnadefinicjamogłabybyćnastępująca:„Potrzebajestpożądaniem
wartościużytkowych(dóbriusług),wynikającymzosiągniętegorozwojugospodarczego
ikulturalnegoludzkości.Owopożądanieprzejawiajązarównojednostki,jakteżgrupy
społeczneicałespołeczeństwo”2.
Potrzebymająstrukturęwielopoziomową:odpotrzebelementarnych(wśródnich
sąpotrzebywynikającezinstynktówbiologicznych)przezpodstawowedopojawiających
sięwrazzrozwojemdobrobytumaterialnegoipoziomukulturalnegopotrzebwyższego
rzędu.
W
miaręrozwojugospodarczego,kulturalnegoispołecznegoorazpowstawania
rozmaitychinnowacji,módizwyczajówpojawiająsięwciążnowepotrzeby,dlategosfor-
mułowano„prawostałegowzrostupoziomupotrzeb”,któregokonkluzjawskazuje,że
potrzebyludzkiesąwłaściwienieograniczone.
W
swoistejopozycjidoprawastałegowzrostupoziomupotrzebstoiprawoogra-
niczonychmożliwościichzaspokajania.Jestonorezultatemistnieniaograniczeń
wmożliwościpozyskiwaniazasobówekonomicznych(pracy,kapitału,ziemi)iniedo-
statecznychzdolnościprodukcyjnych,decydującychowytwarzaniudóbriusługzaspo-
kajającychpotrzeby.Czynnikiemograniczającym,którywostatnichlatachwystępuje
szczególnieczęsto,jestśrodowiskonaturalneijegowytrzymałośćnadziałalnośćczło-
wieka.
Zasadniczaczęśćpotrzebmacharakterindywidualny,cooznacza,żesąformułowa-
neizaspokajaneprzezposzczególneosoby.Częśćznichjednakokreślająizaspokajają
zbiorowości,aczęśćcałespołeczeństwa.Należądonich:obronanarodowa,bezpieczeń-
stwopubliczne,administracjaizarządzaniepubliczne,drogipubliczne,oświetlenieulic,
ochronasanitarna,ratownictwoitp.
1
Por.S.Owsiak,Finansepubliczne.Teoriaipraktyka,
Wydawnictwo
NaukowePWN,
W
arszawa2002,
s.21.
2
E.
Wiszniewski,
Ekonomikakonsumpcji,PWN,
W
arszawa1977,s.6566,cyt.za:S.Owsiak,dz.cyt.,s.22.
