Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
MagdalenaKreft
pobytuwrodzinnejMilkowszczyźniezałożyłaiprowadziłanielegalnąszkółkę
wedworze,gdzieuczonoczytaniapopolsku,rachunkóworazflnajprzystępniej-
szychustępówPismaświętego”3.
Wprywatnejlekturzekorzystała-jakżebyinaczej-zBibliiwprzekładzie
ks.JakubaWujka4.Prowadziłateżbardziejusystematyzowanestudiabiblistycz-
ne,wzwiązkuzeswymiplanamiliterackimi.Itak,jużokoło1870roku,ma-
jączamiarnapisaćpowieśćoŻydach(nieukończoną),wiodładługierozmowy
zpewnymrabinemoBiblii,MisznieiGemarze5.W1878rokuOrzeszkowapod-
jęłasporewysiłkiwceluwejściawposiadanieBibliiHebrajskiejzkomentarzem
filologicznym,geograficznymiliterackim(t.1-20,Paryż1831-1850).Autorem
jejprzekładunafrancuskibyłSamuelCahen.Zainteresowałasięniąwzwiąz-
kuzeswymistudiaminadreligią,historiąikulturążydowskąorazplanowaną
książkąoŻydachnaLitwieiwKrólestwie.Opośrednictwowuzyskaniu(po-
życzeniu)dziełapoprosiławówczasLeopoldaMéyeta6.BiblięHebrajskązdobył
dlapisarkiAdolfCohn,którypomagałjejgromadzićmateriałydoplanowanej
pracy.Pożyczyłnakilkamiesięcypięćpoczątkowychtomówodwarszawskiego
kupcaTezajaszaFeinkinda7.PodczaslekturyotrzymanychksiągOrzeszkowa
robiłanotatkiitakpotemnapisaładoMéyeta:
Biblia[Cahena-przyp.M.K.]wprawdziezawiodłatrochęoczekiwaniamoje.Jest
totylkoPięcioksiąginiezawierawsobieKrólów,Sędziów,Prorokówiwszystkie-
goconastąpiłopotem.Wkażdymrazie,Pięcioksiągniezbędnymjestdopierw-
szegorozdziałumojejprzyszłejksiążki,cieszęsięteżnimbardzoainnerzeczy
czerpaćbędęodbiedyznaszegokatolickiego(niecosfałszowanego)przekładu
Wujka8.
OrzeszkowastudiowaławięcpolskiprzekładksiędzaWujka,francuskąedycję
BibliiHebrajskiej,alesięgałateżpowydanieprotestanckie.Śladtegomożnaod-
naleźćwliściepisanymlatem1894rokuzPoniemuniadoMaryniObrębskiej:
3
PiszeotymwliściedoJózefaSikorskiegozestycznia-lutego1869roku.Listyzebrane,t.1,s.47.
Wszystkiecytatyzopublikowanychlistówpochodzązwydania:E.Orzeszkowa,Listyzebrane,do
drukuprzygotowałikomentarzemopatrzyłE.Jankowski,t.1-9,Wrocław1954-1981(dalej:LZ).
4
WspominaotymwliściedoPiotraChmielowskiego(pisanymwzwiązkuztłumaczeniem
AntychrystaRenana),13XI1884r.,LZ,t.8,s.77.
5
Zob.listdoJanaKantegoGregorowicza,22X1870r.,LZ,t.8,s.12.
6
ListydoL.Méyeta,6/7V1878r.i24V1878r.KopiaL.B.Świderskiego,ArchiwumElizy
OrzeszkowejprzyInstytucieBadańLiterackichPolskiejAkademiiNauk(dalej:AEO),1057,za:
I.Wiśniewska,KalendarzżyciaitwórczościElizyOrzeszkowej.Maszynopispracyprzechowywany
wAEO,udostępnionydziękiuprzejmościAutorki.
7
ListAdolfaCohnadoElizyOrzeszkowej,6VI1878r.,AEO800,za:I.Wiśniewska,Kalendarz
życia…
8
DoL.Méyeta,25VI1878r.KopiaL.B.Świderskiego,AEO1057,za:I.Wiśniewska,Kalendarz
życia…Notatkiopatrzoneadnotacją:tr[aduction]deCahen.(AEO242)zawierającytatybiblijnewję-
zykufrancuskim.WspominająotymredaktorkiPublicystykispołecznejOrzeszkowej,GrażynaBor-
kowskaiIwonaWiśniewska,wnocieedytorskiejdoprzedrukowanegotamstudiumPatriotyzm
ikosmopolityzm,t.1,Kraków2005,s.136.
