Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
HistoriakontaktówChinzAzjąCentralną
15
WokresiepanowaniaTangówwzwiązkuzrozszerzaniemsięterytoriumpań-
stwawkierunkuAzjiCentralnejpojawiłasięrównieżpotrzebapozyskiwania
wielbłądów.PrzybywałyonedoChinwformieprezentówdlatronu,trybutu,
towarówkupieckichbądźjakołupywojenne.UjgurowieiTybetańczycyprzesła-
liwielbłądynadwórcesarski.PrzybyłyrównieżwmisjachzChumulnarzece
Manas,zTurachorazChotanu9.
WtymczasieintensywnierozwijałysięrelacjezPersją,zeświatemarabskim
orazzcesarstwembizantyjskim.ZaowocowałotopojawieniemsięwChinach
przedstawicielilicznychwyznań,wśródktórychnależywymienićmanicheizm,
zoroastryzmczynestorianizm.WVIIIw.nastąpiłozałamaniewpaństwieTangów
wzwiązkuznajazdamizzewnątrz.TybetańczycywznowiliatakinaAzjęŚrod-
kową.TylkofaktnieustannejrywalizacjiTybetańczykówzUjguramipozwolił
wówczasTangomutrzymaćdotychczasowąpozycję.Ostatniewielkiewyprawy
TangównaobszarAzjiCentralnejmiałymiejscewlatach30.i40.VIIIstule-
cia.GenerałkoreańskiwichsłużbieGaoXianzhiwalczyłwgórachPamiroraz
brałaktywnyudziałwzbrojnychpotyczkachpomiędzyFerganąaTaszkientem.
OstatecznieChińczycynarzucilizwierzchnictwowładcyTaszkientu.Nienadłu-
gojednak,gdyżtenodrzuciłwarunki,zacoprzyszłomuzapłacićgłową.Jego
synwtychokolicznościachzwróciłsięopomocdoArabówwSamarkandzie.
W751r.nadrzekąTałasdoszłododecydującegostarcia,zktóregozwycięsko
wyszliArabowie.Chinyutraciłytymsamymprymatnatychobszarachnadługi
czas.KlęskaChińczykówwAzjiCentralnejbyłapośredniopochodnąwydarzeń
wewnątrzkraju.RebeliaAnLushanawlatach755-763doprowadziładowyco-
faniaznaczącychsiłwojskowychzobszaruXinjiangu.Chińczycypowrócilitam
dopierowczasiepanowaniaostatniejdynastiimandżurskiej10.Ciekawostkąpo-
zostajefakt,żepobitwienadTałasdoniewoliarabskiejtrafilichińscyrzemieśl-
nicy,dziękiktórymmieszkańcySamarkandymoglisięzaznajomićztajnikami
produkcjipapieru11.
WokresiepanowaniadynastiiSong(960-1279)sojuszezawieranezróżny-
mikonfiguracjamipolitycznymiwAzjiCentralnejniemiałymocnychpodstaw.
Brakszerszychkontaktówkomplikowałpołożeniepaństwa,ponieważutrudniał
pozyskiwaniekonidlawojska.Sytuacjazmieniłasięwmomenciepodbojów
9Szerzejzob.:E.H.Schafer,TheGoldenPeachesofSamarkand.AStudyofT’angExotics,Uni-
versityofCaliforniaPress,London1963,s.58-70.
10J.A.Milward,P.C.Perdue,PoliticalandCulturalHistoryoftheXinjiangRegionthrough
theLateNineteenthCentury,w:Xinjiang.China’sMuslimBorderland,red.S.F.Starr,M.E.Sharpe,
NewYork2004,s.38-39.
11Z.Łukawski,DziejeAzjiŚrodkowej,ZakładWydawniczyNOMOS,Kraków1996,s.75.
