Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Związkimiędzyautorytaryzmemamanipulacją.Ujęciemodelowe
23
Każdyztychwątkówzasługujenapogłębionemonograficznestudia
–iwjakiejśmierzejużsięonepojawiają.Zkonieczności,zpotrzebysyntetycz-
negotylkozarysowaniaproblemu,ograniczymysiętudorozpatrzeniatytułowej
współzależnościprzezpryzmatzałożenia,iżwszystkieteróżnewcieleniaautory-
taryzmumająwspólnymianownik.Wkażdymraziejednakcharakterinatężenie
tejwspółzależnościzależyodtego,czyjesttoautorytaryzmsilnieprzeniknięty
ideologicznymrygoryzmem,czyteżautorytaryzmraczejpragmatyczny40.
Autorytarnasocjotechnikaamanipulacja
Autorytarnystylmyśleniaidziałania(kierowania,zarządzania,rządzenia,
aleiwychowania,nauczania,informowaniawmediach)implikujeautorytarną
socjotechnikę,najbardziejniebezpiecznąwtedy,gdywszystkietesferyogarnia
wsposóborganiczniespójnyipraktyczniekonsekwentnytasamasiłapolityczna.
Manipulacjajestściśleskorelowanazautorytarnąsocjotechniką–oczywiście
nazasadziekorelacjidodatniej.Toznaczy:wrepertuarzeautorytarnychsposo-
bówoddziaływaniametody,taktykiitechnikimanipulacyjnezajmująwydatne
miejsce.Agdybyująćtowkategoriachstatystyczno-probabilistycznych:jeślijakiś
podmiotdziała(kieruje,rządzi,zarządzalubsterujebezformalnychuprawnień
władczychiupoważnieńspołecznych)autorytarnie,tojestwysoceprawdopodob-
ne,żeposługujesięprzytymmetodamimanipulacyjnymi;oileniejesttak,że
preferujemetodysiłoweimożesobiepozwolićnastosowanieichbezosłonek.
Tozaśzależyodtego,czymamydoczynieniazautorytaryzmemtwardym,czy
miękkim.
AnalizującrepertuarnarzędziautorytaryzmuabstrakcyjnieiHkategoryzacyj-
nie”możnawybórmiędzysiłowymimetodaminarzucaniawoli(przymusem,
nawetprzemocą)ametodamipodstępnymimożnarozpatrywaćwrachunku
Hpółnapół”.Jednaktenwybórrozstrzyganyjestoczywiścieniewtejpropor-
cji(jakHorzełdoreszki”),leczwproporcjizmiennejodpowiedniodoukładu
sił(nacoinailemożnasobiepozwolić),dostopnianatężenia,aleistop-
niauświadomienia–poobustronach–polaryzacji,antagonizmuikonfliktu,
atakże–przezpryzmatpredyspozycjipsychicznychpodmiotudziałania(do
uporu,zacietrzewienialubdopragmatycznejikoniunkturalnejelastyczności)41.
40
Alternatywa:ideologicznyrygoryzmirytualizmvspragmatyzmwpraktycznymstyludziałania
jestsilnieskorelowanazprzeciwieństwemideologicznegoipragmatycznegotypumentalności
orazodpowiedniostylukomunikowaniasięzotoczeniem,ojakimpiszeUrszulaJakubowska.
Por.U.Jakubowska,Preferencjepolityczne.Psychologiczneteorieibadania,Warszawa1999,
rozdz.4.
41
Inwentaryzacjęuwarunkowańzachowaniastronkonfliktu–wkategoriachczynnikówdyspozy-
cyjnych,sytuacyjnychorazewolucyjnych–zawieraartykuł:P
.Ścigaj,Psychologicznepodstawy
