Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
2.Astronomiasferyczna
Chandlera)ook.0,1″(kilkametrównapowierzch-
niZiemi).Ruchbiegunazawieraponadtowolną
składowąnieokresową.
Ośzwspółrzędnychastronomicznychjestrów-
noległadowektoramomentupęduZiemi.Trzeba
jednakpamiętać,żewspółrzędneziemskieodno-
sząsiędośredniegopołożeniaosiwroku1903,5*,
comusibyćuwzględnianewbardzodokładnych
rachunkach.
NaskutekwędrówkibiegunówUT0nieprzy-
rastawstałymtempie,borównieżkierunekpołu-
dnikazerowegojestzmienny.Sąjeszczedodatko-
wenieregularnezmianynapoziomiemilisekund,
atakżewiekowespowalnianie,spowodowanesiła-
mipływowymi.
WukładzieSIsekundajestobecniezdefinio-
wanawsposóbniemającynicwspólnegozezjawi-
skaminaniebie.Okresyprocesówkwantowychsą
bardziejstabilneodruchówciałniebieskich,zakłó-
canychskomplikowanymiperturbacjami.
W1967r.sekundęzdefiniowanojakoczas
równy9192631770okresompromieniowania,
odpowiadającegoprzejściumiędzydwomapozio-
mamiF=3iF=4strukturynadsubtelnejstanu
podstawowegoatomucezu133Cs.Późniejdefinicję
tęuściślono,uwzględniającmałeefektyrelatywi-
styczne,wywoływaneobecnościąpolagrawita-
cyjnego.Dokładnośćwzględnaczasuatomowego
jestok.10-12.Międzynarodowyczasatomowy,TAI,
przyjętojakopodstawęsygnałówczasuw1972r.
UtrzymywanyjestprzezMiędzynarodoweBiuro
MiariWagwParyżuijestśredniąwskazańkilku
precyzyjnychzegarówatomowych.
Nawetprzedwynalezieniemzegarówatomo-
wychistniałapotrzebaczasuidealnego,biegną-
cegodoskonalerównymtempem,odpowiadające-
gozmiennejczasowejwrównaniachmechaniki
newtonowskiej.Takimbyłczasefemeryd,ET.
Nazwapochodzistąd,żeużywanogowtablicach
efemeryd(przewidywanychpołożeńplanetitp.
zjawisknaniebie).Jakojednostkąposługiwano
sięsekundąefemerydalną,którąokreślonojako
długośćrokuzwrotnikowego1900podzieloną
na31556925,9747.Czasefemerydniebyłznany
zwyprzedzeniem.Dopieropóźniejmożnabyło
zobserwacjiwyznaczyćróżnicępomiędzyET
aUT.
W1984r.czasefemerydzastąpionoczasem
dynamicznym,istniejącymwdwóchodmianach.
*Wrzeczywistościprzyjętasiatkawspółrzędnychgeo-
graficznychbyłanajbliższarzeczywistejwroku1900.
Ziemskiczasdynamiczny,TDT,toatomowyczas
własnyobserwatoraznajdującegosięnaZiemi,
uwzględniającyrelatywistycznądylatacjęczasu
związanązjejruchemorbitalnym,alenieobroto-
wym.Prędkośćruchuobrotowegozależyodszero-
kościgeograficznej,więczakładasiętu,żeobser-
watorniewirujewrazzZiemią.Punktzerowyska-
liTDTwybranotak,żestaryETprzeszedłwTDT
bezprzeskoku.
W1991r.przyjętonowyczasstandardowy,
czasziemski,TT,praktycznierównoważnyTDT.
Jestonobecniestosowanywtablicachefemeryd,
np.wnTheAstronomicalAlmanac”lubnRoczniku
AstronomicznymIGiK”.nTheAstronomicalAl-
manac”podajerównieżróżnice
(2.49)
dlaminionychlat,wrazzwyekstrapolowanąznich
przewidywanąróżnicąnarokbieżącyiniezbytod-
ległąprzyszłość.Dokładnośćtychprzewidywań
wynosiok.0,1s.W1990r.różnicatawynosiła
56,7sirośnieśrednioomniejniż1srocznie.
Czasziemskiróżnisięodmiędzynarodowego
czasuatomowegoostałąwielkość:
(2.50)
CzasTTjestwygodnyprzypodawaniuefeme-
rydzjawiskobserwowanychzZiemi.Alerównania
ruchuciałUkładuSłonecznegorozwiązywanesą
wukładziewspółrzędnychzwiązanymzjegośrod-
kiemmas,czylibarycentrum.Czasatomowyzwią-
zanyzbarycentrumtobarycentrycznyczasdyna-
miczny,TDB.Jednostkętegoczasuzdefiniowano
tak,żeśredniopłynieonwtymsamymtempieco
TT,aróżnisięodniegotylkoowyrazyokresowe,
spowodowaneruchemorbitalnymZiemi.Taróżni-
cawynosiconajwyżejok.0,002s,więcmożnają
zwyklepomijać.
Wedługktóregoztychczasówchodząnaszeze-
garki?Żadnego.Dotegocelujestpotrzebnyjesz-
czeinnyczas:czasuniwersalnykoordynowany,
UTC.CzasstrefowytowłaśnieUTCpluscałkowi-
ta(zwykle)liczbagodzin.
UTCzostałtakzdefiniowany,abybiegłwtym
samymtempiecoTAI,aróżniłsięodniegozawsze
ocałkowitąliczbęsekund.Tęróżnicęcojakiśczas
powiększasięprzezdodaniesekundyprzestępnej,
abyrozziewpomiędzyUTCaUT1nigdynieprze-
kroczył0,9s(rys.2.30).
Jeślisiętoczyni,następujetozawszewnocy
z31grudniana1stycznialubz30czerwcana
1lipca.
