Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI
KujawyWschodnieiziemiadobrzyńska
jakoobszarpogranicza
1.Pogranicze–pojęcieitypologia
KujawyWschodnieiziemiadobrzyńskawdrugiejpołowieXIXiwpocząt-
kachXXwiekutoobszarwspółistnieniaiwzajemnegowpływukilkukultur,
religiiijęzyków.Topograniczezaborówpruskiegoirosyjskiego.Zewzględu
natenfaktnależywtymmiejscupoświęcićniecouwagiterminowipogranicze.
Leksempogranicze-jaksłuszniestwierdzaE.Smułkowa-„zawierawso-
biewielesensówijeststosowany,takżewnauce,wróżnychznaczeniach”
(Smułkowa2007:5).Badanianadpograniczemprowadząprzedstawicielewielu
dyscyplinnaukowych:etnologiiiantropologiikulturowej,socjologii,kulturo-
znawstwa,literaturoznawstwa,pedagogiki,językoznawstwa.Wzwiązkuztym
możnamówićopograniczukulturowym(kultur),wyznaniowym,etnicznym,ję-
zykowymczynarodowym.Zetknięcieróżnychkulturokreślanejestterminami
takimi,jakkontakt,zderzenie,konflikt,sąsiedztwokultur,dialogkultur,tygiel
(Uliasz1997:10).Pograniczerozumianejestjako„obszarzróżnicowanyetnicz-
nieikulturowo,położonynaobrzeżachpaństwowychbądźregionalnych.Wyni-
katozfaktu,iżznaczenietejkategoriiobejmujewłaśnieprzestrzeńterytorialną,
naktórejwspółżyjądwielubwięcejgrupyetniczno-kulturowe”(Bukowska-
-Floreńska1994:165).Jesttoobszarprzejściowy,naktórymdochodzidowza-
jemnychwpływówodrębnychkultur.Kulturapogranicza,zdaniembadaczy,nie
jestprostymzestawieniemelementówkultursąsiadujących,lecz„sferątertium,
strefą»czegośinnego«wstosunkudostykającychsięobszarówpaństwowych,
narodowościowych,kulturowychczyjęzykowych”(Straczuk2006:25)10.
Istotnyjestaspektprzestrzenny(terytorialny,geograficzny)pogranicza,stąd
mowaopograniczuterytorialnym.Ponadtobadaczewskazująinnewymiarypo-
10
HistoriaoraznazewnictwotychpograniczyprzedstawionezostaływzarysiewencyklopediiPolskienazwy
własne(2005)przezJ.Dumę,M.BiolikiE.Wolnicz-Pawłowską.
31
