Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Wstęp
Wiążesięztymteoria„polatematycznego”zaproponowanaprzezArona
Gurwitscha,wktórejautobiograficznahistoriaprzedstawiasekwencjęwzajemniepo-
wiązanychtematówtworzącychsiatkęwzajemnychodwołań,aindywidualnetematy
sąelementamipolatematycznego.Poletematycznejestdefiniowane„jakocałośćtych
danychwspółwystępującychztematem,któredoświadczanesąjakotreściowoistotne
dlatematulubwobecniegoadekwatneitworzątłolubhoryzont,zktóregotematwy-
łaniasięjakocentrum”73.Nieulegawątpliwości,żezasadniczympolemtematycznym
wspomnieńAleksandryPiłsudskiejjestpostaćJózefaPiłsudskiego,poprzezktórąbo-
haterkapostrzegawłasnelosy.Towydarzenia,wktórychuczestniczyłPiłsudskisądla
niejwnajwiększymstopniutłemihoryzontem,zktóregowyłaniasiępostaćautorki.
Tychkilkauwagdotyczącychparupropozycjibadawczych,któremożemy
zastosowaćwpracachbiograficznych,manaceluuświadomienieczytelnikowi,
jaktrudnąmaterięstanowikonstruowanienarracjibiograficznej.Dodatkowym
wyzwaniemjestzastosowaniewniejźródełautobiograficznych,wymagających
odhistorykówszczególnegonamysłuiwyborudrogiinterpretacyjnejorazspo-
sobukonstruowanianarracji.
Zpowyższymirefleksjamiwiążesięrównieżproblemobiektywizmu,jakże
częstopostulowanyprzezhistoryków.Źródłaautobiograficznesąsubiektywne
iwymagająodbadaczazajęciaodpowiedniejwobecnichpostawy:„Badaczmusi
siępostawićwsytuacjachspołecznych,wjakichżyjeidziałabadany;jegooczami
musitesytuacjeobjąć,jegoproblemyodczuwaćirozumieć.Musibyćzdolnydo
współodczuwaniaiwspółdoświadczaniazbadanym”74,pisałJózefChałasiński.
Odwoływaniesiędoźródełautobiograficznychprowadzićmożewięcdonawią-
zaniawięziemocjonalnejautorabiografiizbohaterem/bohaterką.Powstajewzwiąz-
kuztympytanieostosunekautorabiografiidoopisywanejpostaci.Historycynieza-
wszezachowujądoopisywanejpostacistosunekbeznamiętnyiobojętny.Alewświetle
powyższychrozważańnieumniejszatowartościnarracjiiniedyskwalifikujewartości
interpretacjibiograficznych.JużwklasycznejhermeneutyceXIX-wiecznejkładziono
nacisknato,żebadaczapowinnacharakteryzowaćnietylkogruntownawiedza,ale
równieżpostawaempatiiwstosunkudoosoby,którejlosypróbujeopisać.Ostosowa-
nietejzasadyapelująrównieżwspółcześnibadacze,m.in.MichaelCharlespodkreśla,
żewbadaniachtychnależyodwołaćsiędodoświadczeniaempatii,słuchaniagłosu
wspomnień.Trzebateżprzezwyciężyćlekceważenieczypoczuciewyższości,kiedy
sięgamypowspomnieniakobiet,którenieodegrałykluczowejroliwhistorii75.
73A.Gurwitsch,TeFieldofConsciousness,Pitsburgh1964,s.4;za:G.Rosenthal,
Badaniabiografczneł,s.295.
74J.Chałasiński,Młodepokoleniechłopów.Procesyizagadnieniakształtowaniasię
warstwychłopskiejwPolsce,t.1-4,Warszawa1938,s.XXI.
75Ph.Lejeune,„Drogizeszycie…”,„Drogiekranie”.Odziennikachosobistych,oprac.
P.Rodak,Warszawa2010,s.193.M.Charleswyraziłtakąopinięwodniesieniudoba-
