Зміст книги
перейти до управління читачемперейти до навігаціїперейти до деталей бронюванняперейти до зупинок
Spóroeksperymentalneterapie
27
tylkopozornalubpowierzchowna.Popierwszebowiem,nawetje-
żelipacjentauciekającegosiędoeksperymentalnejterapiinniktnie
zmusza”,bysięjejpoddał,toprzecieżniewynikastądjeszcze,że
wcaleniejestdotegozmuszony;szerzejpojmowanynprzymus”,ni-
weczącywolnośćczyjegośwyboru,możebyćwszakwywieranynie
tylkoprzezkogoś,czyliprzezinnąosobęlubteżgrupęosób,lecztak-
żeprzezcoś.Tymczymś,codrastycznieograniczawolnośćdziałania
podmiotu,możebyćnajpierwsytuacja,wktórejonsięznalazł.Itak
bywanietylkowtedy,gdytasytuacja–wwypadkupacjentawy-
bierającegoeksperymentalnąterapięczęstoskrajniedramatyczna
iniepozostawiającamożliwościinnegowyboru–jestspołecznieuwa-
runkowana,czyliprzynajmniejczęściowozależnaodludzi;źródłem
tegoprzymusulubbrakuswobodymogąteżbyć–zgodniezprzy-
woływanąkoncepcją–okolicznościcałkiemnaturalne,boinatura
bywawielkąszantażystką!Oprócztejnieosobowejformyprzymusu
zewnętrznegopełnejdobrowolnościprzynajmniejniektórychdecy-
zji,podejmowanychprzezuczestnikóweksperymentalnejterapii,
zagrażatzw.przymuswewnętrzny(ang.compulsion).Tymmianem
określasięniekiedypresjęsilnych,lubwręcznnieodpartych”uczuć
czyteżpragnień,któremogąnietylkoskłaniać,aleniejakonpopy-
chać”doświadczającyichpodmiotdodokonaniaokreślonegowybo-
ru,niepozostawiającmupraktyczniemożliwościwybraniainaczej.
Pacjentzgłaszającysiędoeksperymentalnejterapiiczęstobardzo
chcejąotrzymać.Możnasięzastanawiać,czynieażzabardzo.
Obydwawymienionepowody,potencjalnieuprawniającedo
kwestionowaniapełnejdobrowolności,jakamiałabyprzysługiwać
decyzjiopoddaniusięeksperymentalnejterapii–awięczarówno
ten,którywskazujenamożliwośćdokonywaniaowejdecyzjiwwa-
runkachprzymususytuacyjnego,jakiwskazującynamożliwość
jejuwarunkowanaemocjonalnymprzymusemwewnętrznym–są
samewsobiepodważalne.Niejestwięcjasne,czymożnasensow-
niemówićoprzymusiewywieranymprzezokolicznościalboprzez
wewnętrzneemocje9.Lecznawetjeśliuchylićogólnąwątpliwość
wysuwanąprzeciwtympojęciowymkonstruktomizgodzićsię,że
wniektórychprzypadkachdasięjestosować,niewydająsięone
szczególnieprzydatnejakoargumentywtymsporze,októrynam
obecniechodzi,tj.wodniesieniudokwestii,czyudostępnianie
9
JakpisząGruen&Grabel,2006,s.2164:nAlthoughitisrelativelyeasyto
understandhowfinancialinducementsorfamilialpressurescanconstituteco-
ercionorundermineautonomouschoice,itismuchlessclearhowdesperation,
pain,andhopemightimpactapatient’sabilitytocomprehendriskandconfound
consent”.Por.równieżRaus,2016,s.2.
